liedjestekst ontleed

Kamikaze als opener 

In de auto luister ik naar ‘Kamikaze’ van Gorki, nu met een i, vroeger met een y. Gorky betekent ‘de bittere’ in het Russisch. Ik voelde me ook een beetje bitter na het overlijden van de frontman van de muziekband. Ik wandelde overigens ooit in het Maksim Gorkipark in Moskou, ik dacht toen spontaan aan de Belgische rockband die ons 'Anja', 'Lieve kleine piranha' en 'Mia' naliet.

‘Kamikaze’ is het eerste nummer van het album ‘Research & Development’. De boodschap is heel duidelijk: we zoeken en ontwikkelen. Luc De Vos (1962 -2014), gitarist en zanger, was een zoekend mens die vrijwel iedereen kon aanspreken. Poëzie sluipt in zijn teksten als een prachtig uitzicht.

In het begin van het lied is er een verwijzing naar liefde, groot of klein. De vlinders in de buik laten ons nadenken. Naast cogito ergo sum, 'ik denk, dus ik besta', is er vanaf nu ‘ik verga, dus ik besta’. Luc De Vos imponeert. De kamikaze, letterlijk een zelfstandig naamwoord dat een aanval op de vijand betekent door zelfmoord te plegen, glijdt op de vleugels van de pijn en de ‘kannibaal houdt van de mens’.

De tweede strofe zoomt in op mensen die samenkomen. Overigens dient een prachtige melodielijn als bindmiddel tussen de kwatrijnen. ‘Ik vergader, dus ik besta’ is een andere en een tweede toespeling op de bekende Latijnse zinsnede.

Plots duikt de naam van Trentemöller op. Ik zocht het even op. Anders Trentemöller is een Deense elektromuzikant en een componist. Computermuziek opent deuren, net op tijd volgens Luc De Vos. Als de ministerraad ten einde is, is er nog tijd voor wat muziek. Waarom kamikaze? Het opofferen moet toch een doel hebben. Wat mis ik Luc De Vos, een schrijver-muzikant uit de twintigste en de eenentwintigste eeuw, een grensverlegger.

15 februari 2019

Düsseldorf: two sides

along the street

verbeelding en veel meer

er is een boompje om van te houden
er zit een valfunctie in
iemand bouwde het met een hart

over een kwartfinale

Op donderdag 19 december 2019 werd de laatste kwartfinale van de Croky Cup gespeeld. Twee kleppers van formaat keken elkaar recht in de ogen in het Astridpark, lees nu het Lotto Park. RSC Anderlecht nam het op tegen Club Brugge. Het bleek, zoals ik in sommige commentaren las, ‘a walk in the park’ voor Blauw-Zwart. De spelers van Anderlecht hadden geen antwoord op de hoge druk van Club Brugge. De bezoekende ploeg kon overigens met veel balbezit telkens nieuwe doelkansen creëren. 0-2 was het resultaat.

Op zich was deze wedstrijd een wedstrijd zonder veel gele kaarten. Er waren slimme passes. Doelman Hendrik van Crombrugge gooide hoge ogen met knappe reddingen. Het ontbrak RSCA verder aan precisie en misschien ook aan maturiteit. De overwinningsroes bij Club sluipt bovendien nog niet in een mindere werkkracht. Op zich is dat heel bijzonder. Benieuwd welke club het eerste Europese ticket kan verzilveren.

street artwandeling in Roeselare

Hier was vuur. Een bundel van Anna Enquist

‘Over moeders en kinderen’ is de ondertitel van de gedichtenbundel ‘Hier was vuur’ van Anna Enquist. Opmerkelijk is de verleden tijd in de titel. Veel elementen in de gedichten gaan over een heengaan.

De bundel opent ijzersterk met ‘Mijn zoon’ in de reeks Kinderszenen. Spijtig genoeg is de dood hier aanwezig, maar de dichteres gebruikt de taal als wapen, zelfs zonder taal bindt ze de strijd aan. ‘Ik neem hem in mijn arm en zonder spreken vaag ik de oorlog weg en kinderkanker, mijn eigen dood, het monster van de tijd.’

Anna Enquist zoomt ook in op haar dochter, meer bepaald haar opgroeiende dochter. Wonderlijk is het. ‘Zij is een acrobaat, hoog in de lucht doet zij kunsten aan de trapeze. Vijftien jaar.’ Deze sublieme zinnen raken de gevoelige snaar met treffende metaforen. In het gedicht ‘Polikliniek’ iets verder in de bundel schreeuwt de dichteres poëtisch haar machteloosheid uit. ‘Nunc dimittis’ voor de zoon komt hard aan.

In deze bundel krijgen veel herinneringen een plaats: vakantieherinneringen, herinneringen aan speciale momenten. Met poëtische beelden en geslaagde enjambementen slaagt deze Nederlandse dichteres erin diepgang te creëren. Een voorbeeld uit ‘Weer thuis’: ‘Een tocht langs de grofgekartelde rand / van het land: hier had het leven zijn / rauwste vorm …’

De muzikale interesse van Anna Enquist komt tot uiting in ‘Voor hobo en piano’. Dichterlijk is ‘ik vang mijn grote kind nog in een uitgerekt akkoord maar ga haar toevertrouwen aan de tegenwind.’

Anna neemt afscheid, dat wil zeggen de mama neemt afscheid. ‘Ik ben de jongen en het meisje kwijt. Beiden ben ik verloren toen de tijd verstreek.’ Dit klinkt ook heel sterk door in de titel van de bundel.

Wat bindt me nu aan deze bundel? Eerst en vooral de taal. Anna Enquist spreekt mij aan op een unieke manier die zowel fijnzinnig als teder is, soms gaat het over heel droevige dingen. In een cursus van het vijfde middelbaar stond dit fragment: ‘In de verloskamer juichen ze bij het omgekeerde doelpunt van de geboorte. Niemand voorziet de wraak van de keeper …’ Dit is een veelzeggend fragment. ‘Geef terug!’ is de titel van het laatste gedicht in de bundel.

opnieuw een aparte kijk op de werkelijkheid

Het Nieuwsblad van maandag 16 september 2019 covert een grote foto met een ontgoochelde Anderlechtspeler op. Sporting Anderlecht kende zijn slechtste seizoenstart in 92 jaar. Een donderspeech van gelauwerde Vincent Kompany was het gevolg. De grinta komt vast wel terug.

De krant bericht ook over zoveel meer. Commentaarschrijver Peter Mijlemans spreekt over een Waalse dooi in zijn stukje op de tweede pagina. Ik vraag me af: Is België nog hip? Of is, zoals de redacteur aangeeft, het Belgisch model aan een onderhoud toe?

Verder in de krant staat er een kleurrijk verslag van de eerste theatershow van de reeks Nachtwacht. ‘Het vervloekte perkament’ bleek een voltreffer te zijn in CC Asse. Het is opmerkelijk hoe een vampier, een elf en een weerwolf voor zoveel magie zorgen. Misschien is dat niet zo opmerkelijk, want de elementen van een spannend verhaal zitten allemaal vervat in de nieuwe theatervoorstelling. Wie kent ten slotte ad inferos niet?

Musée Charlier

Musée Charlier is een pareltje van een museum aan de vijfhoek in Brussel. Nabij het Warandepark en het Vlaams Parlement zijn twee oude herenhuizen te vinden waarin het museum gehuisvest is. Victor Horta, één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de art nouveau, deed enkele aanpassingen aan het gebouw. Mecenas en kunstliefhebber Henri Van Cutsem gaf het aan beeldhouwer Guillaume Charlier die het op zijn beurt aan de gemeente Sint-Joost-ten-Node schonk.

In het museum zijn enkele boeiende kunstwerken te zien van onder andere Alfred Stevens, Emile Wauters, Anna Boch en Eugène Laermans. Er hangt ook een klein schilderij van James Ensor: 'Bloemen en vlinders'.

De inrichting van dit museum beklemtoont nog het huiselijke met een empiresalon, een ontmoetingssalon, etc. Naast de bekende musea in Brussel mag dit museum zeker niet ontbreken op de lijst van must sees. Het is trouwens opmerkelijk stil in het huis nabij de drukke binnenring. Een reden te meer om het Charliermuseum te bezoeken.

Lanny

‘Lanny’, zelden ben ik zo van mijn sokken geblazen dan door dit boek. Max Porter, de auteur, schreef een meeslepend, soms fragmentarisch verhaal over een bijzondere jongen Lanny die vaak in zijn eigen wereld vertoeft. Zijn ouders en vooral zijn moeder, een schrijfster, spelen in op die 'fantasie'. Mad Pete leidt Lanny in de wereld van het tekenen en dan is er nog gossiping Peggy, die een belangrijke figuur is in het dorp nabij Londen waar het verhaal zich afspeelt. De afwisseling in het vertelperspectief zorgt voor aangename lectuur, je kan het vergelijken met het kijken naar een diamant.

De taal van deze Britse auteur is fenomenaal fascinerend. Ik kon tijdens het lezen niet alle Engelse woorden begrijpen, maar dan verzon ik er maar zelf af en toe een betekenis bij. Poëzie staat – denk ik - nooit veraf van het gissen naar een speciale betekenis. Al eerder won deze schrijver verschillende prijzen, zoals de Europese Literatuurprijs en the International Dylan Thomas Prize, meer dan terecht.

De portrettering van de personages en vooral van het natuurpersonage Dead Papa Toothwort is rijk aan fantasie en bij tijd en wijle zijn de beschrijvingen vertederend aangrijpend. Gruwel en tederheid vullen elkaar passend aan in dit boek. Vooral het einde is erg hallucant en hartveroverend. Soms wil je in het verhaal meespelen om een hand te reiken. Welke auteur kan daarin slagen? En als dat lukt, dan kan je niet anders dan over een natuurtalent spreken, Max Porter.

BBC2

Gisteren was er op BBC2 een docu over Bob Dylan. Beeld- en geluidsfragmenten werden na elkaar getoond. De Nobelprijswinaar van de Literatuur haalt in zijn stukjes poëzie muziek uit klanken. Het is dan misschien ook niet verwonderlijk dat hij vaak wordt gecoverd, waardoor zijn muziek op haar beurt wordt gedeeld. Deze Amerikaanse singer-songwriter wordt op dit moment als één van de meest toonaangevende muziekkunstenaars in de wereld gezien. In een volgende post zie je enkele tv-foto's die ik wilde delen.

somewhere

de stoel kent zijn plaats
ik kijk uit
ergens is iemand geboren

iemand leefde
uit valfiguren gelicht

een luchttoren spreekt
over een boodschap

Ter Posterie en het S.M.A.K.

In Ter Posterie in Roeselare is er momenteel een mooie tentoonstelling van de vrienden van het S.M.A.K. Het inspireerde me voor het volgende gedicht.

ingebed

navid nuur laat indrukken na en mandla reuter vertedert

natuur kan niet geboeid zijn

laat ons nadenken

nicolas lamas verbrandt een stukje wereldkaart

we bestaan en we spreken

met woorden van stanley brouwn en louise bourgeois

johan de wit plooit de werkelijkheid en

luc tuymans maakt van een kruis een punt een kruispunt zoals hier

hier zie je brieven van  kunstenaars

uit verre gedachtenlanden

een blind spot op een hoek van de winkelstraat

op een rij naast elkaar

hangen werken in een koor

dit is een posterij een brievenkantoor

                                                               tom veys

idea

On number 3 we can rely. There are many possibilities, but chances are few. Let us take a flight on a medieval mindset. Forget the words and let us think in images and purposes.

The immersive experience

The immersive experience met als inspiratiebron Vincent van Gogh. Door middel van een subliem klank- en beeldspel werd de Beurs in Brussel omgetoverd in een gebouw met grote en levendige projecties van de werken van de 19de eeuwse kleurenschilder.

a happy new year

Zo een nieuw jaar ingezet en huppeldepup nieuwe wensen à volonté, een rits van gezondheidswensen tot andere leuke ambities enzovoort et cetera. Ik kan ervan genieten en dan vraag ik me af waarom 1 januari zo symbolisch is. Waarom lees je dit? Het antwoord is de roes, een georganiseerd moment waarop we volop uit de bol gaan en terecht. Wat mag 2019 voor u brengen?

Veel positiviteit om een nieuw verhaal te schrijven? Iedereen schrijft een verhaal, maar sommigen schrijven het echt neer op papier, lees een tablet of een computer. Er zijn leerkrachten die hun studenten of leerlingen naar verre oorden zullen brengen met cijfers en woorden. Er zijn ook directeurs die zullen nadenken over het geheel en hoe alle delen passen, er zijn mensen die competitief een nieuwe sportgrens zullen bevestigen, er zijn ook mensen die van hun hobby hun beroep kunnen maken, zowat iedereen. Ja, zoveel wensen, zoveel nieuws en dat alles omdat we ons beste beetje voorzetten. I wish you I wish you I wish you ahja a happy new year 😉.

een uitstap naar Brussel en haar museum

Een gebouwencomplex, zo noemde leraar-mentor Lieven Defour het Museum voor Schone Kunsten in Brussel. Zalen sluiten bij elkaar aan met een nummer, verdiepingen gaan van -8 tot  +3.

De weg van het Centraal station naar de Kunstberg is al even heuvelachtig als de verdiepingen in het museum. Ik blijf even stilstaan bij de indruk die je kan ervaren bij het zien van het bic-kunstwerk van Jan Fabre in de trappenhal in het museum, een highlight. Twee ogen van een vrouw, een uil en een vlinder figureren in het blauwe uur, het uur waarop nachtdieren zwijgen en de dagdieren nog niet ontwaken. Het is een prachtig concept om het blauwe schijnsel te creëren in een museumtraphal.

Het hoeft geen betoog dat ons ‘landje’ een ideale voedingsbodem is voor internationale kunst. Belgische meesters in de schilderkunst hebben hun sporen nagelaten in het buitenland. Ik denk bijvoorbeeld aan de verzameltentoonstelling van Bruegel die tot eind januari in Wenen loopt. In de Bruegelzaal in het museum in Brussel worden eveneens enkele originele Pieter Bruegels getoond, onder andere ‘De val van de opstandige engelen’. Er zijn ook schilderijen van zoon Jan Bruegel 1 en 2 te zien. Verrassend is het wanneer je de schilderijen van vader en zoon met elkaar vergelijkt. Hetzelfde schilderij, maar andere kleuren, lichte verschillen, kortom zoek de tien verschillen in het Royal Museum of Fine Arts.

Details, daar draait het om, dat komen we te weten in de uitleg van leraar Lieven en ook door de stem van de audioguide die ons door de tijdelijke tentoonstelling Berlin 1912 – 1932 loodste. De roaring twenties of het interbellum dat van Berlijn een grootstad maakte, laten hun sporen na in de kunst. Zowel in schilderijen als in video’s worden we ondergedompeld in een tijd die vruchtbaar werd door het stadsleven. Metropolis, de film van Fritz Lang en het schilderij van Paul Citroen, zijn even legendarisch, als de soms gruwelijke en fascinerende oorlogstaferelen van Otto Dix en de Frauen auf der Straβe van Ernest Ludwig Kirchner. Ja, Paul van Ostaijen, Belg en wereldburger, heeft ook een aantal jaren in Berlijn doorgebracht. Zijn dadaperiode werkt nu nog ontzettend door in de Nederlandstalige literatuurgeschiedenis.

Ik keer terug naar de details die je merkt in een uitleg. Les XX, voor mij een totaal nieuwe groepering, opent perspectieven. Het is opmerkelijk hoe kunstenaars samenkomen om tentoon te stellen, ja ook heerschap James Ensor, lid van les XX, kan je ontdekken in het fin de sièclemuseum, je gaat in het ondergrondse zalencomplex en dan zie je de maskers van James Ensor, de sensuele dames van Alfons Mucha of de symbolische geladenheid in de werken van Fernand Khnopff. Overigens ontbraken enkele werken van de symbolische grootmeester. Wellicht bekoren zijn schilderijen nu veel kijklustigen in het Petit Palais in Parijs. Daar loopt op dit moment een tentoonstelling over Fernand Khnopff.

Over highlights gesproken, hoogtes scheppen inzicht, dat hebben we gemerkt toen we de lift namen naar de topverdieping in het Muziekinstrumentmuseum. What makes a day? Een koffie natuurlijk en de uitleg van Brusselse ket Rik die ons de Zennevallei toonde, die nu een drukke stad geworden is. Torens sieren of ontsieren the view, aan u de keuze, maar het Muziekinstrumentenmuseum, een kunstwerk dat uit glas en staal bestaat, fascineert ons nog altijd. Jugendstil.

En dan namen we de trein terug naar Roeselare. Af en toe verdween nog iemand om een krant of een koffie te vinden, maar met acht, goed geteld, kwamen we in eindstation Roeselare aan, om te kunnen zeggen, ja, onze kennisdiamant is op het vlak van kunstgeschiedenis een facet rijker.

5 vragen aan dhr. Daniel Billiet, poëziecoach en dichter

Wat is literatuur volgens jou?

Er is een verschil tussen literatuur en lectuur. Bij literatuur moet de tekst flink doorwerken bij de lezer. Het kan ook doorwroeten of doorspelen zijn. In die zin heeft literatuur weerhaakjes. Lectuur is zoals een snoepje. Je eet het op en de ervaring is snel voorbij. Literatuur en lectuur zijn daarin tegengesteld.

Welke literaire samenwerking bracht jou geluk?

Het zit soms in kleine dingen. Roland Jooris, die net als ik vroeger in Kalken woonde, was een fervent fietser en een bevriend dichter. Af en toe spraken we elkaar voor het hek van mijn huis. Deze losse babbels gingen altijd over gedichten of over literatuur in het algemeen. Precies het ongedwongen karakter van de gesprekken zorgde voor diepgang.

Een tweede mooie herinnering is ‘Te boek door Gent’. Dit literaire project bracht 13-14-jarigen samen in een leesproject. Samen met Francine De Schepper van de Jeugdbibliotheek in Gent zette ik mijn schouders onder dit project. De auteurs waren verspreid over de stad en de leerlingen konden met alternatieve middelen de auteurs bereiken. Dit kon bijvoorbeeld met tandems, bootjes of een tram. De organisatie van dit event was soms complex. Waar vind je in hemelsnaam twaalf tandems? Het zoeken naar oplossingen vond ik fijn en het plezier dat ik opmerkte bij de jongeren, gaf me ook geluk.

Een derde project waarop ik heel trots ben, is de samenwerking met WOCK (Werkgroep Onderwijs, Cultuur en Kunst) in de stad Gent. Met deze werkgroep kon ik 5 tot 7 lees- en schrijfprojecten opstarten in taalarme klassen. We schreven onder andere een nachtboek en ’s avonds konden de leerlingen bij kaarslicht hun verhalen voorlezen aan elkaar.

Wat is essentieel bij het schrijven?

Je moet je in feite voortdurend de volgende vraag stellen: ‘Heb ik voldoende moed en durf om heel veel los te laten om me vervolgens te concentreren op wat ik echt wil?’ Dit kan zowel op het vlak van inhoud als stijl zijn. In feite mag je je niet te snel laten beïnvloeden. Dit remt het schrijfproces af.

Wat kan je als een hoogtepunt in je carrière beschouwen?

Ik ben heel trots op de documentaire ‘Drie vrouwen’ die twee keer op Canvas werd getoond. Voor deze documentaire deed ik de regie en ik zorgde voor de interviews. Kristof Bilsen filmde het geheel.

Deze documentaire is eigenlijk het resultaat van een aantal processen die voorafgingen aan de documentaire. Eerst gaf ik enkele schrijfworkshops in de gevangenis. Het verteltheater ‘Het schijnt dat er bijna geen mussen meer zijn’ is dan ontstaan, doordat Geertrui Daem, Erik Vlaminck, Stefan Brijs en ik samen kwamen en de resultaten van de diverse workshops in gevangenissen samen puzzelden.

Daarna volgde ‘Het huis dat tussen doornen staat’. Maandenlang ging ik iedere week een namiddag met de gevangenen samen zitten en ze vertelden aan me hun ervaringen omtrent één thema. Dit kon bijvoorbeeld het lawaai in de gevangenis zijn of het leven na de gevangenis. Vervolgens schreef ik dat uit tot één of meerdere toneelscènes. Achteraf bespraken we dat en we voegden dingen toe of schaafden bij.

Vanuit de vertrouwensband die ik opgebouwd had met de gedetineerden kon ik een prachtige documentaire maken waarover veel mensen verbijsterd waren.

Lees je vaak boeken en hoe selecteer je de boeken?

Vrienden en kennissen geven me soms een boekentip. Naar die tips luister ik heel vaak. Vroeger was ik een veellezer, maar nu ben ik kieskeuriger. Ik lees vaak poëzie, omdat ik op de hoogte wil zijn van het reilen en zeilen van de poëzie. Ik lees ook non-fictie. Onlangs las ik een mooi boek over bomen, ‘Tot in de hemel’ van Richard Powers. Dit boek is zowel wetenschappelijk als verhalend. Het is bovendien heel vlot geschreven.

Alvast dank voor dit interview.

vliegruimte

iemand vertelde mij

dat er elke dag wat licht is

ik weet niet of ik dat kan verzinnen

of het licht zo ver kan raken

zeus speelde met donder en bliksem

helios reed met de zonnewagen

maar prometheus stal het vuur en

phaeton stortte neer

ik zwaai soms even

van oost naar west

alsof het opnieuw beginnen kan

die eerste goeiedag

in een andere taal

in een ander land

                                               Tom Veys

Turijn